Scapa Flow

Obiecałem osobnego posta o Scapa Flow - no to zaczynamy.

Nazwa (wbrew z angielska brzmiącemu drugiemu członowi, kojarzącemu się z "pływaniem") pochodzi od staronordyckiego Skalpaflói. Dotyczy ona akwenu morskiego o rozmiarach około 25x25 km i głębokości średniej 35 m, położonego pomiędzy Mainland i głównymi wyspami Orkadów Południowych. Dzięki swojemu położeniu (jedyne spokojne wody w okolicy), ciepłemu Prądowi Zatokowemu (nie dość, że wody spokojne, to jeszcze nigdy nie zamarzające) Scapa Flow od niepamiętnych czasów wykorzystywany był jako schronienie dla statków, a od początków XIX wieku jako kotwicowisko okrętów wojennych. W czasie I i II Wojny Światowej Scapa Flow był główną bazą Royal Navy - brytyjskiej marynarki wojennej.

Ze względu na militarne wykorzystanie akwenu powstało w jego okolicach wiele struktur obronnych - między innymi baterie dział przy wejściu od strony Sound of Hoxa oraz groble i wrakowiska utrudniające dostęp przesmykami pomiędzy wyspami.

Umocnienia na Hoxa Head

Nie będę tu opisywał całej historii Scapa Flow, bo jest ona bardzo bogata - zainteresowanych odsyłam do obszernych materiałów w Wikipedii. Wspomnę tu tylko o dwóch wydarzeniach - mało znanych, a wyjątkowo ciekawych.

Pierwszym z nich jest samozatopienie niemieckiej floty wojennej, internowanej w Scapa Flow w wyniku zawieszenia broni z listopada 1918 roku. 21 czerwca 1919 roku na rozkaz swojego dowódcy, admirała Ludwiga von Reutera, dokonano zatopienia całej floty. Żeby zdać sobie sprawę z ogromu tego wydarzenia podam tylko ilość zatopionych okrętów - 11 pancerników, 13 krążowników, 50 niszczycieli. Anglicy próbowali te okręty ratować, odciągając je na mielizny - ale udało się to tylko w stosunku do kilkunastu jednostek, które i tak uległy zniszczeniu.

Flota cesarska internowana w Scapa Flow

Tonący SMS Bayern

Drugim wydarzeniem, o którym wszyscy Brytyjczycy dziś pamiętają, było zatopienie pancernika Royal Oak podczas II Wojny Światowej. Niemcy, chcąc symbolicznie zemścić się za tragedię swojej floty w 1919 roku, przeprowadzili udany atak za pomocą okrętu podwodnego U-47. 14 października 1939 roku zdołał on się dostać do prawie opustoszałej bazy (flota wcześniej wyszła w morze) i zatopić pozostawiony tam pancernik HMS Royal Oak. W wyniku tego ataku zginęło 834 marynarzy brytyjskich.

HMS Royal Oak na wodzie...

... i pod wodą

Pomnik ofiar HMS Royal Oak w Scapa Flow Visitors Centre

Po tym ataku podjęto szereg działań, które miały chronić Scapa Flow przed niemiecką marynarką. Między innymi zbudowano groble pomiędzy wyspami (np. Churchill Barriers, o których pisałem już wcześniej). 

Bogata w tragiczne wydarzenia historia tego akwenu spowodowała, że jest on obecnie rajem dla nurków, specjalizujących się w eksploracji wraków. Poprosiłem o krótkie info na ten temat Pawła - czyli orkadyjczyka z już blisko 9-miesięcznym stażem, a przy tym znanego nurka i gawędziarza. Oddajmy głos naszemu korespondentowi w Kirkwall:

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z faktu, że poza runami, imperium owiec, pięknymi krajobrazami i zabytkami, wielkie skarby Orkadów kryją się pod powierzchnią morza. Pomijając wieloryby, orki, foki i inne ciekawe stwory które można spotkać po zarzuceniu na siebie sprzętu do nurkowania, najważniejsze są wraki...

Była godzina 11.20, dnia 21 czerwca 1919r.,.kiedy na okręcie admiralskim niemieckiej floty cesarskiej pojawiła się flaga Z. oznaczająca że nurkowie na Orkadach nie zaznają więcej nudy, Wystarczy zresztą rzucić okiem na stronę http://www.scapaflowwrecks.com/wrecks/ aby zobaczyć w trzech wymiarach większość zatopionych wtedy perełek floty cesarskich Niemiec, poczytać o ich historii, pooglądać zdjęcia i filmiki nurkowe, Jednak prawdziwych odkrywców zapraszam pod wodę, aby można to wszystko zobaczyć na własne oczy.

A tu jeszcze krótki film o samozatopieniu floty cesarskiej w Scapa Flow.